„OPERACJA ARGO” – Ben Affleck

Iran, państwo będące bezpośrednim spadkobiercą starożytnego Imperium Perskiego, jak większość krajów Bliskiego Wschodu bogate w ropę naftową i pełne napięć na tle religijnym i obyczajowym. Od 1941 roku władzę sprawuje szach Mohammad Reza Pahlawi, nowoczesny przywódca, który wprowadza równe prawa dla kobiet i dopuszcza do głosu przedstawicieli mniejszości religijnych. Utrzymuje dobre stosunki ze Stanami Zjednoczonymi i większością państw zachodnich, które niejednokrotnie pomagają mu w przezwyciężaniu wewnętrznych konfliktów. Jednakże w Iranie kwitnie korupcja a brutalność tajnej policji (SAVAK) przekracza wszelkie granice. Ruchy opozycyjne związane z islamskimi fundamentalistycznymi przywódcami (tu prym wiedzie Ajatollah Chomeini) co chwilę i coraz mocniej dają o sobie znać. Przez kraj przetaczają się kolejne fale protestów i zamieszek. Pahlawi próbuje ograniczać dominującą rolę islamu, odwołując się do spuścizny cywilizacji perskiej. Reformy te zostają zanegowane przez religijne społeczeństwo, które coraz dobitniej domaga się powrotu do szyickich zasad życia. Despotyczny styl rządów, narastające kłopoty ekonomiczne i co za tym idzie wzrost bezrobocia, przekładają się na zaostrzenie protestów, które kulminację osiągają w Teheranie we wrześniu 1978 roku. Dochodzi do coraz częstszych strać demonstrantów z wojskiem. W styczniu następnego roku chory na nowotwór szach ucieka z kraju i otrzymuje azyl w USA. Ajatollah Chomeini przejmuje władzę. Iran zostaje republiką islamską rządzoną odtąd według surowych reguł szariatu.

Życie w Iranie w czasie rewolucji doskonale pokazuje autobiograficzny komiks „Persepolis” Marjane Satrapi i dokonana przez autorkę wespół z Vincentem Paronnaudem, wielokrotnie nagradzana, animowana ekranizacja z 2007 roku.

„Operacja Argo” opowiada zupełnie inną historię, rozgrywającą się na tle tych wydarzeń. 4 listopada 1979 roku islamscy bojownicy dokonują szturmu na amerykańską ambasadę w Teheranie, biorąc za zakładników pięćdziesięciu dwóch pracowników placówki. W panującym chaosie szóstce Amerykanów udaję się uciec i przedrzeć do kanadyjskiej ambasady, gdzie znajdują tymczasowe schronienie. CIA błyskawicznie musi zmontować akcję umożliwiającą im bezpieczne wydostanie z wrogiego kraju. Czas działa na ich niekorzyść, istnieje realne zagrożenie, że uciekinierzy mogą zostać w każdej chwili zdemaskowani. Grozi im aresztowanie i z dużym prawdopodobieństwem rychła egzekucja. Tony Mendez, specjalista od eksfiltracji, wpada na wydawałoby się niedorzeczny i mający nikłe szanse powodzenie pomysł. Szalona koncepcja zakłada wydostanie szóstki zbiegów pod przykrywką poszukiwania plenerów do fikcyjnego filmu science fiction klasy B. Amerykanie mają udawać kanadyjską ekipę filmową. Mendez z trudem przeforsowuje swój pomysł i wespół z zaprzyjaźnionymi twórcami z Hollywood przygotowuje operację. Czy ten plan, żywcem wyjęty z kiepskiego sensacyjnego scenariusza, może się powieść?

Film jest ekranizacją opartej na faktach książki „Operacja Argo. Jedna z najbardziej brawurowych akcji ratunkowych w historii CIA i Hollywood” (Argo: How the CIA and Hollywood Pulled Off the Most Audacious Rescue in History) autorstwa głównego bohatera wydarzeń Tony’ego Mendeza i dziennikarza Matta Baglio. Za przeprowadzenie tej nieprawdopodobnej akcji agent Mendez otrzymał jedno z najwyższych odznaczeń tajnych służb – Intelligence Star of Walor.

Obraz w reżyserii Bena Afflecka zebrał mnóstwo nagród, w tym te najważniejsze: 3 Oscary (najlepszy film, scenariusz adaptowany i montaż), 2 Złote Globy (najlepszy film i reżyser) i 3 BAFTA (najlepszy film, reżyser i montaż). Świetnie zrealizowany, trzymający w napięciu film, z rewelacyjnym drugim planem aktorskim, jest świetną rozrywką a jednocześnie porusza ważną geopolityczną tematykę, wciąż aktualną mimo, że akcja toczy się przed trzydziestu laty. Affleck udowadnia po raz kolejny, że jest bardzo sprawnym reżyserem, który znalazł swój rozpoznawalny styl i odnajduje się doskonale po drugiej stronie kamery. Aktorsko, w roli Tony’ego Mendeza, spisuje się nieźle, tworząc obraz trochę stereotypowego w codziennym życiu agenta – świetnego profesjonalisty, który sukcesy zawodowe odpokutowuje osobistymi porażkami. Docenienie „Operacji Argo” jest ze wszech miar słuszne. Może nie jest to arcydzieło kinematografii, ale też do tego miana nie pretenduje. Oprócz sensacyjnej akcji mamy tutaj także bezkompromisową satyrę, a nawet kpinę z Hollywoodu. Alan Arkin, gra Lestera Siegela (postać fikcyjna), producenta z Fabryki Snów, który godzi się przygotować produkcję nieprawdziwego filmu. Zostają stworzone storyboardy, przeprowadzone castingi, rusza także akcja promocyjna z plakatami, przyjęciami i wywiadami. W swoim podejściu do życia i zawodu, Siegel, obnaża wady i zalety twórców filmowych: ich megalomanie, wyrachowanie, ale także humor oraz swoisty dystans do samego siebie. Natomiast kreowany przez fenomenalnego Johna Goodman, autentyczny mistrz charakteryzacji John Chambers (pracował m.in. przy „Star Treku”, „Planecie małp” i „Łowcy Androidów”) to jowialny jegomość, dla którego nie ma rzeczy niemożliwych. Jego powiedzenie – Argo twoja mać! (Argo fuck yourself!) – doskonale może służyć za podsumowanie filmu i niewiarygodnej akcji, która wydarzyła się naprawdę.

tytuł: OPERACJA ARGO
tytuł oryginału: Argo
reżyseria: Ben Affleck
scenariusz: Chris Terrio
zdjęcia: Rodrigo Prieto
montaż: William Goldenberg
muzyka: Alexandre Desplat
scenografia: Sharon Seymour
kostiumy: Jacqueline West, Jeeda Barford, Pamela Wise
produkcja: Ben Affleck, George Clooney, Grant Heslov
obsada: Ben Affleck, Bryan Cranston, Alan Arkin, John Goodman, Victor Garber, Tate Donovan, Clea DuVall, Scoot McNairy, Rory Cochrane, Christopher Denham, Kerry Bishé, Kyle Chandler, Chris Messina, Zeljko Ivanek, Titus Welliver, Keith Szarabajka
rok produkcji: 2012
kraj: USA
czas: 120 min.